Η πρακτική αυτή καθιέρωσε, μέσω του έργου REFORM, έναν μόνιμο «μηχανισμό» υποστήριξης των Δήμων στην ανάπτυξη ΣBAK, προκειμένου αυτά να ενσωματώνουν τις περιφερειακές στρατηγικές που σχετίζονται με τις μεταφορές και να αναπτύσσονται διεπιστημονικά, με τη συνεργασία όλων των αρμόδιων θεσμών.
Συγγραφείς
- Μαρία Χατζηαθανασίου
Περιγραφή
Τα ΣΒΑΚ στην Ελλάδα αναπτύσσονται κυρίως σε τοπικό επίπεδο, από τους εκάστοτε Δήμους. Η έλλειψη γνώσεων σχετικά με τη νέα προσέγγιση των ΣΒΑΚ, οι «απομονωμένες» τοπικές πολιτικές στο σχεδιασμό των αστικών μεταφορών, η έλλειψη ενός εθνικού πλαισίου ανάπτυξης ΣΒΑΚ, οι περιορισμένες δυνατότητες των αρμόδιων υπηρεσιών των δημοτικών αρχών και ένα σύνθετο νομικό πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις είναι μερικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Δήμοι στον σχεδιασμό της βιώσιμης αστικής κινητικότητας. Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) στο τέλος του 2019 (όταν η πρακτική αυτή τέθηκε σε ισχύ, μέσω του, χρηματοδοτούμενου από το Interreg Europe Programme, έργου REFORM) χαρακτηριζόταν από ένα σχετικά χαμηλό ποσοστό υλοποίησης ΣΒΑΚ, καθώς μόνο 10 (από τους 38 Δήμους της ΠΚΜ) είχαν ολοκληρώσει ή ξεκινήσει την ανάπτυξη ΣΒΑΚ, ενώ μόνο 5 βρίσκονταν στη φάση των δημοσίων συμβάσεων, αντιμετωπίζοντας σοβαρές καθυστερήσεις στη διαδικασία. Είναι, ωστόσο, ενδιαφέρον να αναφέρουμε ότι το 2017, 24 Δήμοι της ΠΚΜ χρηματοδοτήθηκαν από το Πράσινο Ταμείο του Υπουργείου Περιβάλλοντος για την υλοποίηση των ΣΒΑΚ. Μέχρι να αρχίσει η υποστήριξη από το έργο REFORM, πολύ λίγοι Δήμοι είχαν καταφέρει να αξιοποιήσουν τη χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου και να ξεκινήσουν να υλοποιούν τα ΣΒΑΚ τους. Ως εκ τούτου, η πρακτική βασίστηκε σε μια αναγνωρισμένη ανάγκη των Δήμων να αυξήσουν τις γνώσεις τους και τις ικανότητές τους όσον αφορά την υλοποίηση των ΣΒΑΚ.
Η πρακτική αφορά την πραγματοποίηση δύο δράσεων εκπαίδευσης και ανταλλαγής εμπειριών, η μία για τα μέλη του προσωπικού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας ( «εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτές») και η άλλη για τα μέλη του προσωπικού των Δήμων της ΠΚΜ. Η κάθε μία δράση είχε διήμερη διάρκεια με σκοπό τη(ν):
• βελτίωση του επιπέδου γνώσεων σχετικά με τα ΣΒΑΚ
• ευαισθητοποίηση σε περιφερειακό και δημοτικό επίπεδο σχετικά με το πεδίο εφαρμογής και το περιεχόμενο των ΣΒΑΚ,
• ενίσχυση των ικανοτήτων σχεδιασμού των περιφερειών και των δήμων για την ανάπτυξη των ΣΒΑΚ, και
• ενστάλαξη της βασικής αρχής των ΣΒΑΚ για συνεργασία μεταξύ όλων των αρμόδιων θεσμών.
Η «εκπαίδευση των εκπαιδευτών» στόχευσε σε μικρό αριθμό εκπροσώπων της ΠΚΜ, οι οποίοι στη συνέχεια θα αναλάμβαναν τον ρόλο των εκπαιδευτών για τους εκπροσώπους των Δήμων.
Η συμμετοχικότητα και ο συν-σχεδιασμός θεωρήθηκαν απαραίτητα για την υλοποίηση και των δύο δράσεων. Για να επιτευχθούν, χρησιμοποιήθηκαν ποικίλες μέθοδοι, από απλές παρουσιάσεις και ασκήσεις έως μελέτες περίπτωσης και παιχνίδι ρόλων. Το υλικό των παρουσιάσεων βασιζόταν σε εκπαιδευτικές ενότητες και περιλάμβανε αναφορά σε βέλτιστες πρακτικές, ενώ ασκήσεις/ φύλλα εργασίας ακολουθούσαν την κάθε εκπαιδευτική ενότητα. Μια ποικιλία υλικού που περιλάμβανε κάρτες πληροφοριών/ δεδομένων, πίνακες αντιστοίχισης, φωτογραφίες, κτλ. χρησιμοποιήθηκε για την «προσομοίωση» πραγματικών διαδικασιών λήψης αποφάσεων και συν-σχεδιασμού κατά τις φάσεις ανάπτυξης ενός ΣΒΑΚ.
Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να σχηματίσουν δύο ομάδες: η μία ανέλαβε τον ρόλο των εκπροσώπων της περιφέρειας και η άλλη των εκπροσώπων των τοπικών αρχών, δίνοντάς τους έτσι την δυνατότητα να εκφράσουν πιθανές διαφορετικές απόψεις σχετικά με τις προτεραιότητες του σχεδιασμού. Ωστόσο, και οι δύο ομάδες ανήκαν στην ομάδα εργασίας του ΣΒΑΚ και, ως εκ τούτου, συνεργάστηκαν για την εύρεση κοινώς αποδεκτών λύσεων.
Απαιτούμενοι Πόροι
Περίπου 6 ανθρωπομήνες απαιτήθηκαν για την παραγωγή του σχετικού εκπαιδευτικού υλικού, καθώς και την οργάνωση και υλοποίηση της δράσης «εκπαίδευσης των εκπαιδευτών». Επιπλέον 2 ανθρωπομήνες απαιτήθηκαν για την προσαρμογή του υλικού για τη δεύτερη δράση καθώς και την υλοποίηση αυτής.
Αποτελέσματα
Βάσει έρευνας ερωτηματολογίου που διεξάχθηκε μετά το πέρας των δράσεων, οι συμμετέχοντες δήλωσαν πως βελτίωσαν τις γνώσεις τους για τα ΣΒΑΚ. Σημαντική, επίσης, ήταν η αλληλεπίδραση μεταξύ των συμμετεχόντων κατά τη διάρκεια των δράσεων, καθώς υπήρξε ανταλλαγή εμπειριών ιδιαίτερα σε διοικητικά ζητήματα που αφορούν τις προκηρύξεις για την ανάθεση της υλοποίησης των ΣΒΑΚ σε εξωτερικούς συνεργάτες.
Προκλήσεις / Συμβουλές Yιοθέτησης
Οι προκλήσεις για την εφαρμογή της πρακτικής στην ΠΚΜ αφορούσαν κυρίως στη δυσκολία προσέγγισης των υπηρεσιακών εκπροσώπων των Δήμων (πέραν των αιρετών) και τη συμμετοχή των κατάλληλων εξ’ αυτών (καθώς πολλοί είναι οι Δήμοι της ΠΚΜ που δεν διαθέτουν ειδικό τμήμα κινητικότητας).
Βασική συνθήκη για την επιτυχή υιοθέτηση της πρακτικής είναι η ανάληψη πρωτοβουλίας και η «ηγεσία» μιας τέτοιας δράσης από την πλευρά της Περιφερειακής Αρχής.
Ευκαιρίες μεταφοράς για τη βιώσιμη κινητικότητα
Η πρακτική αυτή είναι εύκολη στην υιοθέτηση από οποιαδήποτε περιφέρεια, αλλά συνιστάται κυρίως για «ήπια» μοντέλα διακυβέρνησης μητροπολιτικών περιοχών, όπου η Περιφερειακή Αρχή δεν έχει επίσημο ρόλο συντονισμού ή εποπτείας των τοπικών ΣΒΑΚ.
Συσχέτιση με βήματα κύκλου ΣΒΑΚ
Η εν λόγω πρακτική μπορεί να συσχετιστεί με τα βήματα: 1