Εφαρμογή MOTIVATE:
μια ολοκληρωμένη εφαρμογή πληθοπορισμού – σοβαρού παιγνίου που δύναται να μετατρέψει τους μετακινούμενους σε ενεργούς παράγοντες της μετάβασης σε μια νέα εποχή χαμηλών ρύπων.
Συγγραφείς
- Γλυκερία Μυρόβαλη
Περιγραφή
Παρά τη μεγάλη διεθνή εμπειρία στην προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας, το ποσοστό υιοθέτησης των ΣΒΑΚ στις ευρωπαϊκές πόλεις, και κυρίως στις μεσογειακές, παραμένει αξιοσημείωτα χαμηλό. Αναζητώντας τους λόγους που εμποδίζουν την ανάπτυξη αποδεκτών και, ως εκ τούτου, αποτελεσματικών σχεδίων, η αδιαφορία από πλευράς των πραγματικών επωφελούμενων των ΣΒΑΚ, δηλαδή των μετακινούμενων, δεν μπορεί να αγνοηθεί. Από αυτό ακριβώς πηγάζει η ιδέα για την ανάπτυξη της εφαρμογής έξυπνων κινητών τηλεφώνων ‘MOTIVATE’. Εστιάζοντας στην αναγκαιότητα της ενεργούς συμμετοχής των πολιτών στην ανάπτυξη και υλοποίηση των ΣΒΑΚ, η εφαρμογή MOTIVATE έχει ως στόχο να αποτυπώσει τις συνήθειες και τις ανάγκες κινητικότητας των πολιτών και των επισκεπτών, ενώ παράλληλα να αυξήσει το ενδιαφέρον τους για τα ΣΒΑΚ μέσω της παροχής κινήτρων και επιβραβεύσεων. Το διαδραστικό μαθησιακό περιβάλλον (παιχνίδι για την ευαισθητοποίηση των χρηστών ως προς τη βιώσιμη κινητικότητα) αποτελεί μέρος της εφαρμογής MOTIVATE, ο απώτερος σκοπός της οποίας είναι να ενισχύσει κάθε πρωτοβουλία που αποσκοπεί στην πραγματική αλλαγή συμπεριφοράς των μετακινούμενων προς βιώσιμα μέσα (ποδήλατο, περπάτημα, δημόσιες συγκοινωνίες, κτλ).
Η εφαρμογή MOTIVATE είναι ένα εργαλείο που βασίζεται σε υπηρεσίες «υπολογιστικού νέφους» (cloud services) και παρέχει πληροφορίες/ δεδομένα που αφορούν τα καθημερινά ταξίδια και τις απόψεις των μετακινούμενων. Η εφαρμογή μέσω των παρεχόμενων υπηρεσιών έχει ως στόχο:
• να υποστηρίζει τη συμμετοχική προσέγγιση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων
• να παρέχει πληροφορίες σχετικά με τις πραγματικές ανάγκες των μετακινούμενων
• να αυξήσει το ενδιαφέρον των μετακινούμενων για τον βιώσιμο αστικό σχεδιασμό
• να μετατρέψει τους μετακινούμενους σε ενεργούς παράγοντες υιοθέτησης της βιώσιμης κινητικότητας
• να ευαισθητοποιήσει τους μετακινούμενους σχετικά με τα οφέλη της βιώσιμης κινητικότητας
Η εφαρμογή αποτελείται από τέσσερις υπηρεσίες:
Α. Ημερολόγια ταξιδιού/Συχνά ταξίδια: η υπηρεσία στοχεύει στη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τα πρότυπα κινητικότητας και τη συμπεριφορά όλων των τελικών χρηστών/ μετακινούμενων (πολιτών και επισκεπτών). Τα ημερήσιες ταξίδια καταχωρούνται από τον χρήστη είτε σε πραγματικό χρόνο (μέσω GPS) είτε μετά το ταξίδι (συχνά ταξίδια). Η υπηρεσία αυτή επιτρέπει την ανάπτυξη μιας βιβλιοθήκης δεδομένων σχετικά με τα καθημερινά πρότυπα κινητικότητας της πόλης.
Β. Αξιολόγηση των υφιστάμενων μέτρων κινητικότητας: η υπηρεσία στοχεύει στη συλλογή πληροφοριών σχετικά με συγκεκριμένα μέτρα κινητικότητας και υπηρεσίες μεταφορών που ήδη έχουν υλοποιηθεί στην πόλη. Οι χρήστες τις εφαρμογής καλούνται να αξιολογήσουν τις επιδόσεις των υφιστάμενων μέτρων κινητικότητας και των υπηρεσιών μεταφορών, δίνοντας, έτσι, μια σαφή εικόνα της ικανοποίησής τους από την τρέχουσα λειτουργία των μέτρων/ υπηρεσιών αυτών.
Γ. Προτίμηση όσον αφορά μελλοντικές παρεμβάσεις για την κινητικότητα: η υπηρεσία αυτή στοχεύει στη συλλογή πληροφοριών από τους μετακινούμενους σχετικά με συγκεκριμένες παρεμβάσεις κινητικότητας, δίνοντάς τη δυνατότητα στους χρήστες να αξιολογήσουν την αναγκαιότητα των παρεμβάσεων αυτών.
Δ. Παιχνίδι: ένα παιχνίδι παρέχεται στους τελικούς χρήστες με στόχο να τους εξοικειώσει με τη βιώσιμη αστική κινητικότητα και να τους προσελκύσει να χρησιμοποιήσουν και τις υπόλοιπες υπηρεσίες της εφαρμογής.
Οι πόλεις-πιλότοι της εφαρμογής MOTIVATE κατά την περίοδο 2018-2019 ήταν: τα Ιωάννινα και η Ρόδος (Ελλάδα), η Αλμάδα (Πορτογαλία), η Σιένα (Ιταλία) και η Λάρνακα (Κύπρος). Σε όλες τις πόλεις αυτές η δέσμευση πολιτών στο σχεδιασμό της βιώσιμης αστικής κινητικότητας είχε αξιολογηθεί σχετικά χαμηλή. Από τα αποτελέσματα της πιλοτικής εφαρμογής MOTIVATE, το ΙΜΕΤ/ΕΚΕΤΑ, όντας παράλληλα ο υπεύθυνος ανάπτυξης της εφαρμογής και ο τεχνικός σύμβουλος του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) του Δήμου Θεσσαλονίκης, δοκίμασε περαιτέρω την αποτελεσματικότητα και τη χρησιμότητα της εφαρμογής MOTIVATE στην πόλη της Θεσσαλονίκης (Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, Ελλάδα).
Απαιτούμενοι Πόροι
Οι δήμοι και οι φορείς εκμετάλλευσης των δημόσιων συγκοινωνιών κατέχουν ιδίους πόρους για την παροχή ανταμοιβών προκειμένου να ξεκινήσει η ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος .
Κονδύλια του Επιχειρησιακόού Προγάμματος Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας για εκστρατείες σε στοχευμένες εκδηλώσεις.
Αποτελέσματα
Η χρήση της εφαρμογής MOTIVATE στη Θεσσαλονίκη πιλοτικά έλαβε χώρα τον Σεπτέμβριο του 2018, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας, και η πιλοτική φάση διήρκεσε ένα μήνα.
Κατά τη διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου της εφαρμογής στη Θεσσαλονίκη, πάνω από 100 πολίτες και επισκέπτες υποστήριξαν τη συμμετοχική προσέγγιση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, παρέχοντας πληροφορίες για τις πραγματικές ανάγκες κινητικότητας (υπηρεσία αξιολόγησης). Σχεδόν 800 χρήστες καταχώρησαν καθημερινά τους ταξίδια, στην μορφή προέλευσης-προορισμού (υπηρεσία υποβολής ταξιδιού). Επιπλέον, η πλατφόρμα προωθήθηκε σε πολλά συνέδρια και εκδηλώσεις και εκτιμάται ότι περισσότερα από 2000 άτομα ενημερώθηκαν και ευαισθητοποιήθηκαν για τη βιώσιμη κινητικότητα.
Προκλήσεις / Συμβουλές Yιοθέτησης
Κάθε πόλη/ φορέας που ενδιαφέρεται να υιοθετήσει την πρακτική αυτή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τους ακόλουθους παράγοντες, προκειμένου να μεγιστοποιηθούν τα θετικά αποτελέσματα από τη χρήση των υπηρεσιών της εφαρμογής και να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος χαμηλής συμμετοχής των χρηστών:
• Καλή γνώση των ιδιαίτερων αναγκών της λειτουργικής περιοχής, του προφίλ των μετακινούμενων και των υφιστάμενων παροχών κινητικότητας
• Εξοικείωση με τεχνικές μάρκετινγκ και εφαρμογές πληθοπορισμού για τη συμμετοχή των πολιτών.
Μια άλλη συμβουλή για την αύξηση της συμμετοχής των χρηστών στην παροχή στοιχείων μέσω παρόμοιων εφαρμογών, όπως αποκαλύπτεται μέσα από τις περιπτώσεις της Σιένα και της Ρόδου, είναι η ενσωμάτωση των υπηρεσιών του MOTIVATE app σε υπάρχουσες δημοφιλείς εφαρμογές.
Ευκαιρίες μεταφοράς για τη βιώσιμη κινητικότητα
Η υιοθέτηση της εφαρμογής MOTIVATE από την πόλη της Θεσσαλονίκης επιβεβαίωσε τις δυνατότητες που προκύπτουν μέσω της εκμετάλλευσης πρωτοβουλιών πληθοπορισμού∙ ένα εργαλείο που βασίζεται στις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) και επιτρέπει τη συμμετοχή των πολιτών στον σχεδιασμό της κινητικότητας, συνοδευόμενο από μια καλά δομημένη στρατηγική προώθησής του (εκστρατείες ενημέρωσης, τεχνικές παιχνιδοποίησης, σύστημα πόντων /επιβράβευσης) για την προσέλκυση χρηστών, μπορεί να φέρει νέα εποχή στο σχεδιασμό. Η σύντομη περίοδος δοκιμών της εφαρμογής στη Θεσσαλονίκη αποτέλεσε έναυσμα για μια σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ των μετακινούμενων (πολιτών και επισκεπτών), των υπεύθυνων λήψης αποφάσεων και των ενδιαφερόμενων μερών στο ευρύτερο θέμα της αστικής κινητικότητας. Επιπλέον, η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι τα εργαλεία συλλογής δεδομένων που βασίζονται στις ΤΠΕ θα μπορούσαν να δράσουν συμπληρωματικά των δαπανηρών και χρονοβόρων παραδοσιακών ερευνών, παρέχοντας αξιόπιστα αποτελέσματα. Ωστόσο, είναι αυτονόητο ότι για να διατηρηθεί ζωντανό το ενδιαφέρον και συνεπώς η συμμετοχή των χρηστών/ μετακινούμενων, θα πρέπει να παρέχονται τακτικές ενημερώσεις της εφαρμογής ενώ στο πλαίσιο των ανταποδοτικών κινήτρων θα πρέπει να ληφθούν οι προτάσεις των χρηστών βάση των πραγματικών τους ενδιαφερόντων και αναγκών.
Τα βήματα για την υιοθέτηση της πρακτικής αυτής είναι:
- Εξέταση και αξιολόγηση του προφίλ της ενδιαφερόμενης/ «ανάδοχης» πόλης
- Αποσαφήνιση των αναγκών της ενδιαφερόμενης/ «ανάδοχης» πόλης
- Συμμετοχή των αρχών και των ενδιαφερόμενων φορέων
- Συνεχής ενημέρωση και ενεργοποίηση των χρηστών καθώς και προώθηση της εφαρμογής
- Προσδιορισμός των παραγόντων επιτυχίας όσον αφορά την υιοθέτηση των λειτουργιών της εφαρμογής MOTIVATE
- Ορισμός και σύσταση μιας «Ομάδας Ηγετών» που θα επιβλέπουν και θα ανατροφοδοτούν τις λειτουργίες
Συσχέτιση με βήματα κύκλου ΣΒΑΚ
Η εν λόγω πρακτική μπορεί να συσχετιστεί με τα βήματα: 6 ,12