ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Η κινητοποίηση πολλών τμημάτων/ διευθύνσεων εντός του Δήμου κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική από τα πρώτα βήματα εκπόνησης ενός ΣΒΑΚ (δραστηριότητα 1.2 κύκλου ΣΒΑΚ > δημιουργία δια-τομεακής ομάδας εργασίας ΣΒΑΚ), προκειμένου να επιτευχθεί η διασύνδεση του ΣΒΑΚ με τις πολιτικές και σχέδια όλων των τομέων που σχετίζονται με τις μεταφορές. Μια ικανή δια-τομεακή ομάδα ΣΒΑΚ θα προσφέρει σε κάθε βήμα ανάπτυξης του ΣΒΑΚ και κυρίως:

• τον συσχετισμό με άλλες διαδικασίες σχεδιασμού (δραστηριότητα 2.2 κύκλου ΣΒΑΚ),
• τον προσδιορισμό των πηγών για την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης κινητικότητας (δραστηριότητα 3.1 κύκλου ΣΒΑΚ),
• την ανάπτυξη σεναρίων (δραστηριότητα 4.1 κύκλου ΣΒΑΚ),
• τον καθορισμό ολοκληρωμένων πακέτων μέτρων (δραστηριότητα 7.2 κύκλου ΣΒΑΚ) και τη συμφωνία ευθυνών για αυτά (δραστηριότητα 8.3 κύκλου ΣΒΑΚ)

Συμβουλές:

• Επιλέξτε τις μονάδες/ διευθύνσεις από κάθε υπηρεσία ούτως ώστε να υπάρχει εκπροσώπηση από κάθε σχετικό – με τις μεταφορές – τομέα
• Καθορίστε από κοινού τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις κάθε μέλους, με σεβασμό στο ημερήσιο πρόγραμμα εργασίας κάθε μέλους.Κατά αυτόν τον τρόπο θα έχετε συναίνεση και σταθερή δέσμευση.

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΤΑΞΕΩΝ Η ενημέρωση και εμπλοκή των εκπροσώπων των πολιτικών παρατάξεων κρίνεται απαραίτητη για την εξασφάλιση ευρείας πολιτικής και δημόσιας στήριξης του ΣΒΑΚ (δραστηριότητα 8.4 κύκλου ΣΒΑΚ).                  

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Μια από τις κατευθυντήριες αρχές ενός ΣΒΑΚ είναι ο σχεδιασμός στο επίπεδο της «λειτουργικής αστικής περιοχής», η οποία μπορεί να εκτείνεται πέρα από τα γεωγραφικά όρια του Δήμου, περιλαμβάνοντας ακόμα και ένα σύμπλεγμα Δήμων. Ως εκ τούτου, οι μητροπολιτικές περιοχές και περιφέρειες (και οι αρμόδιες διοικήσεις) έχουν σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη των ΣΒΑΚ, για την εναρμόνιση της τοπικής πολιτικής με την Μητροπολιτική/ Περιφερειακή πολιτική για τη βιώσιμη κινητικότητα. Συμβουλές:

• Δημιουργήστε μια στενή συνεργασία με τους εκπροσώπους της Μητροπολιτικής/ Περιφερειακής διοίκησης από την αρχή του ΣΒΑΚ σας. Δεσμευτείτε σε τακτικές συναντήσεις μαζί τους (π.χ. μέσω πάνελ ειδικών)
• Αξιοποιήστε, μέσα από τη συνεργασία με την Μητροπολιτική Ενότητα/ Περιφέρεια, τυχόν περιφερειακά εργαλεία (π.χ. παρατηρητήρια) συλλογής δεδομένων και λάβετε τα υπόψιν για τη σύνδεση με τον ευρύτερο σχεδιασμό της περιοχής μελέτης του ΣΒΑΚ σας (δραστηριότητα 2.2. του κύκλου ΣΒΑΚ), αλλά και για τον ορισμό μετρήσιμων στόχων και δεικτών (δραστηριότητες 6.1 & 6.2 του κύκλου ΣΒΑΚ)
• Συμφωνήστε για τις ευθύνες και τους ρόλους που μπορεί να έχει η Μητροπολιτική Ενότητα/ Περιφέρεια στα προτεινόμενα μέτρα ΣΒΑΚ (δραστηριότητα 8.3 κύκλου ΣΒΑΚ)

Μια από τις κατευθυντήριες αρχές ενός ΣΒΑΚ είναι η ολοκληρωμένη ανάπτυξη όλων των μέσων μετακίνησης. Η εμπλοκή όλων των παρόχων/ φορέων διαχείρισης συγκοινωνιών είναι απαραίτητη για την τεχνική επιτευξιμότητα του ΣΒΑΚ σας.   Η εμπλοκή των φορέων συγκοινωνιών/ μεταφορών της «λειτουργικής αστικής περιοχής) θα προσφέρει την αναγκαία γνώση για το δίκτυο κινητικότητας αλλά και την «πολυφωνία» που απαιτείται για:

• την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης κινητικότητας (βήμα 3 του κύκλου ΣΒΑΚ),
• την ανάπτυξη σεναρίων (βήμα 4 κύκλου ΣΒΑΚ),
• τον καθορισμό οράματος και προτεραιοτήτων (βήμα 4 του κύκλου ΣΒΑΚ)
• την επιλογή πακέτων μέτρων (βήμα 7 του κύκλου ΣΒΑΚ) και τη συμφωνία ευθυνών για αυτά (δραστηριότητα 8.3 κύκλου ΣΒΑΚ)

Συμβουλές:

•  η ταυτόχρονη εμπλοκή σε συζητήσεις  φορέων που εκπροσωπούν διαφορετικά συμφέροντα απαιτεί έναν ικανό και «δίκαιο» συντονισμό, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τυχόν συγκρούσεις συμφερόντων, αλλά και να αποτραπεί η «κυριαρχία» στη συζήτηση των πιο ισχυρών προσωπικοτήτων

Η εμπλοκή εκπροσώπων των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης είναι απαραίτητη για την κάλυψη ειδικών απαιτήσεων σχεδιασμού (ιδιαίτερα κατά την αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης > βήμα 3 του κύκλου ΣΒΑΚ και τον καθορισμό πακέτων μέτρων > βήμα 7 του κύκλου ΣΒΑΚ) . Ιδιαίτερα κρίσιμος είναι ο ρόλος της τροχαίας για τη «φύλαξη» των νέων μέτρων από παραβάσεις/ καταπατήσεις.

  H εμπλοκή των πολιτών θα πρέπει να λαμβάνει χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια εκπόνησης του ΣΒΑΚ αλλά όχι σε κάθε ένα από τα 12 βήματα του κύκλου του ΣΒΑΚ (βλ. δεύτερη έκδοση των Ευρωπαϊκών κατευθυντήριων οδηγιών για την ανάπτυξη και υλοποίηση ενός Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας, https://www.yme.gov.gr/images/articleimages/anaptixi_metaforon/sxedia_viosimis_astikis_kinitikotitas/2021_07_05_hqfinalgreekversion2ndsumpguidelines.pdf),  αλλά όχι με την ίδια ένταση και μεθόδους προσέγγισης. Οι Ευρωπαϊκές οδηγίες για τα ΣΒΑΚ διακρίνουν τις παρακάτω 4 δραστηριότητες του κύκλου του ΣΒΑΚ ως τις πιο σημαντικές για τη συμμετοχή των πολιτών:

1. Συζήτηση σεναρίων (δραστηριότητα 4.2 κύκλου ΣΒΑΚ)
2. Ανάπτυξη κοινού οράματος (δραστηριότητα 5.1 κύκλου ΣΒΑΚ)
3. Καθορισμός πακέτων μέτρων (δραστηριότητα 7.2 κύκλου ΣΒΑΚ)
4. Ενημέρωση κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του ΣΒΑΚ (δραστηριότητα 11.2 κύκλου ΣΒΑΚ)

Σημαντική, όμως, κρίνεται και η συμμετοχή των πολιτών κατά τη διάρκεια:

1. ανάλυσης των προβλημάτων της υφιστάμενης κατάστασης (δραστηριότητα 3.2 κύκλου ΣΒΑΚ)
2. εξασφάλισης ευρείας στήριξης (δραστηριότητα 8.4 κύκλου ΣΒΑΚ)
3. ανάλυσης των επιτυχιών/ αποτυχιών του ΣΒΑΚ (δραστηριότητα 12.1 κύκλου ΣΒΑΚ)

Επιπρόσθετα, οι Ευρωπαϊκές οδηγίες παρέχουν τις παρακάτω συμβουλές για την προσέγγιση των πολιτών:

• Να είστε δημιουργικοί αλλά και κριτικοί όσον αφορά με τα προτεινόμενα εργαλεία και μεθόδους δέσμευσης. Για παράδειγμα, οι εφαρμογές και οι διαδικτυακές έρευνες ενδέχεται να μην προσεγγίζουν όλες τις ομάδες-στόχους (π.χ. ηλικιωμένους, άτομα χωρίς πρόσβαση σε υπολογιστή). Επομένως, φροντίστε να παρέχετε πάντα τις κατάλληλες εναλλακτικές.
• Είναι σημαντικό να κοινοποιηθεί ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα αποτελέσματα της συμμετοχής των πολιτών στη διαδικασία ανάπτυξης του ΣΒΑΚ. Υποσχεθείτε στους συμμετέχοντες ότι κάθε συνεισφορά θα ληφθεί υπόψη και σχολιάστε εάν κάτι ληφθεί υπόψη για το ΣΒΑΚ.
• Σκεφτείτε τα γλωσσικά ζητήματα, καθώς μπορεί να εξαιρέσετε συγκεκριμένες ομάδες πολιτών (π.χ. μετανάστες) εάν χρησιμοποιείτε μόνο την τοπική γλώσσα. Προσέξτε να μην χρησιμοποιείτε τεχνική ορολογία.
• Για οποιαδήποτε δημόσια συνάντηση επιλέξτε την τοποθεσία προσεκτικά και βεβαιωθείτε ότι είναι εύκολα προσβάσιμη, χωρίς εμπόδια, προσβάσιμη με τα μέσα μαζικής μεταφοράς και παρέχει κατάλληλο εξοπλισμό καθώς και καλά φωτισμένο δωμάτιο με καλή ακουστική. Σχεδιάστε τη ρύθμιση των καθισμάτων προσεκτικά ώστε να αποφύγετε οποιαδήποτε «ιεράρχηση» των συμμετεχόντων.
• Να είστε προσεκτικοί με τα διαφορετικά προγράμματα καθημερινότητας των ομάδων-στόχου. Για παράδειγμα, μια απογευματινή εκδήλωση θα μπορούσε να αποκλείσει τους εργαζόμενους, ενώ οι βραδινές εκδηλώσεις μπορεί να είναι δύσκολες για τους γονείς.
• Εξασφαλίστε τον επαγγελματικό συντονισμό κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων με τους πολίτες.

Για έναν τεχνικά άρτιο ΣΒΑΚ δεν μπορούν να λείψουν καταρτισμένοι επιστήμονες/ ερευνητές  που διαθέτουν τα δεδομένα και τις σχετικές δεξιότητες. Συμβουλές:

• Αξιοποιήστε την εμπλοκή της επιστημονικής κοινότητας για να καλύψετε τυχόν κενά δεξιοτήτων που απαιτούνται για την ανάπτυξη του ΣΒΑΚ σας.
• Είναι πολύ πιθανό τα πανεπιστήμια ή οι ερευνητικοί φορείς να ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη ενός κοινού – μεταξύ πολλών Δήμων – κυκλοφοριακού μοντέλου. Εκμεταλλευτείτε μια τυχόν τέτοια ευκαιρία για να μειώσετε αισθητά το κόστος του ΣΒΑΚ σας και να διατηρείτε πιο εύκολα το μοντέλο επικαιροποιημένο.

Ένα ΣΒΑΚ καλύπτει όλους τους τρόπους και τις μορφές μεταφορών, συμπεριλαμβανομένων των εμπορευματικών μεταφορών. Αν και το αντικείμενο των εμπορευματικών μεταφορών περιγράφεται περαιτέρω στα Σχέδια Βιώσιμων Αστικών Εμπορευματικών Μεταφορών (ΣΒΑΕΜ) και στις σχετικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες για αυτά (βλ. https://www.eltis.org/sites/default/files/sustainable_urban_logistics_planning_0.pdf), ένα ΣΒΑΚ πρέπει να έχει ξεκάθαρη στρατηγική και μέτρα για τις εμπορευματικές μεταφορές (είτε αυτά περιγράφονται σε ένα συνοδευτικό ΣΒΑΕΜ ή όχι). Για τον παραπάνω λόγο, η εμπλοκή των φορέων εμπορευματικών μεταφορών κρίνεται απαραίτητη ιδιαίτερα για:

• την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης κινητικότητας (βήμα 3 του κύκλου ΣΒΑΚ),
• την ανάπτυξη σεναρίων (βήμα 4 κύκλου ΣΒΑΚ),
• τον καθορισμό οράματος και προτεραιοτήτων (βήμα 4 του κύκλου ΣΒΑΚ)
• την επιλογή πακέτων μέτρων (βήμα 7 του κύκλου ΣΒΑΚ) και τη συμφωνία ευθυνών για αυτά (δραστηριότητα 8.3 κύκλου ΣΒΑΚ)

Oι Ευρωπαϊκές οδηγίες παρέχουν τις παρακάτω συμβουλές για την προσέγγιση των φορέων των εμπορευματικών μεταφορών:

• Ως σύστημα «διακυβέρνησης» των συμμετεχόντων προτείνεται η «πλατφόρμα συμμετοχής πολλαπλών φορέων» (Multi-Stakeholder Platform - MSP), η οποία και προτείνεται να αποτελείται κατά 28% από φορείς της εφοδιαστικής αλυσίδας, κατά 28% από δημόσιους φορείς, κατά 8% από εμπειρογνώμονες και κατά 36% από άλλους φορείς, όπως εκπροσώπους βιομηχανικών και βιοτεχνικών επιμελητηρίων, ερευνητές, εκπροσώπους συλλόγων καταναλωτών, κτλ.
• Είναι σημαντικό να υπάρχει ο λεγόμενος «ουδέτερος» συνεργάτης, ο οποίος θα προεδρεύει/ συντονίζει τις συναντήσεις των μελών της πλατφόρμας και θα διαχειρίζεται τυχόν συγκρούσεις συμφερόντων
• Πέραν της πλατφόρμας συμμετοχής πολλαπλών φορέων, συνίσταται και η δημιουργία μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας διακυβέρνησης, η οποία θα υποστηρίζει την επίτευξη συναίνεσης, ή η χρήση υφιστάμενων εργαλείων επίτευξης συναίνεσης, όπως για παράδειγμα το Understanding the Cities Tool (https://civitas.eu/tool-inventory/understanding-cities-tool-uct) .
• Για την ανάπτυξης σεναρίων και κοινού οράματος συνίσταται μια διαδικασία επίτευξης συναίνεσης 3 σταδίων:
  • Στάδιο 1: Εμπλοκή δημόσιων φορέων, εμπειρογνωμόνων και και φορέων για την ανάπτυξη 3 χρονικών σεναρίων, με 3 επίπεδα παρεμβάσεων το καθένα (ελάχιστο, μέσο, μέγιστο)
  • Στάδιο 2: Εσωτερικός καταιγισμός ιδεών πάνω στα προτεινόμενα σενάρια
  • Στάδιο 3: Κοινοποίηση των προτάσεων των εμπειρογνωμόνων στους φορείς και διερεύνηση της πιθανότητας ενσωμάτωσης των προτάσεων αυτών σε κάθε σενάριο που έχει αναπτυχθεί στα προηγούμενα στάδια.
  • Για την επιτυχημένη υλοποίηση των παραπάνω σταδίων προτείνεται επίσης:
    • Η υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων σε επίπεδο δημόσιας διοίκησης πριν την υλοποίησης των δράσεων επίτευξης συναίνεσης
    Ο προγραμματισμός μεμονωμένων  συναντήσεων με τους φορείς

Η σχολική κοινότητα μπορεί να είναι σημαντικός αρωγός για την εκπόνηση του ΣΒΑΚ σας αλλά και τη διάχυση αυτού. Οι σχολικές μετακινήσεις αποτελούν σημαντικό και συνάμα πιο «ευαίσθητο» κομμάτι των καθημερινών μετακινήσεων. Ταυτόχρονα, η δέσμευση μαθητών σε εκδηλώσεις του ΣΒΑΚ σας μπορεί να προσδώσει μια «φρεσκάδα» στις ιδέες που ανταλλάσσονται για τη βιώσιμη κινητικότητα της περιοχής σας, αλλά και να αποτελέσει σημαντικό «αγωγό» διάχυσης του ΣΒΑΚ σας ή ευαισθητοποίησης για τη βιώσιμη κινητικότητα (ιδιαίτερα «από στόμα σε στόμα»). Συμβουλές:

• Ενημερωθείτε για και εφαρμόστε σωστά τις ιδιαίτερες συνθήκες που πρέπει να εξασφαλίζονται όταν εμπλέκονται ανήλικοι στις διάφορες δράσεις του ΣΒΑΚ σας (π.χ. περιορισμοί στη λήψη φωτογραφικού υλικού, ειδικές άδειες για την προσέλευση σε σχολικό χώρο, κτλ.)
• Δημιουργήστε ευκαιρίες μέσα από δημιουργική απασχόληση, παίγνια και συμμετοχικές δράσεις για να μοιραστούν οι μαθητές τις ιδέες τους αλλά και να ενημερωθούν για τη βιώσιμη κινητικότητα ή/ και τα μέτρα του ΣΒΑΚ σας

Εξασφαλίστε ένα άνετο και κυρίως ασφαλές περιβάλλον για τους μαθητές στις εκδηλώσεις σας

Μην ξεχνάτε πως η διάχυση του ΣΒΑΚ σας μέσα από τον τύπο, θα σας βοηθήσει όχι μόνο στη δέσμευση των πολιτών, αλλά και στην αποδοχή των μέτρων του ΣΒΑΚ από αυτούς. Συμβουλές:

• Δημιουργήστε ένα πλάνο επικοινωνίας του ΣΒΑΚ σας από την αρχή της εκπόνησής του, περιλαμβάνοντας σε αυτό διάφορα μέσα (π.χ. έντυπο τύπο, ηλεκτρονικό τύπο, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κτλ.) και συνδυάζοντάς τα όπου αυτό είναι απαραίτητο. Αναζητήστε τη συμβουλή ειδικών επαγγελμάτων (π.χ. επικοινωνιολόγοι, ειδικοί στο μάρκετινγκ, κτλ.) τόσο για την δημιουργία του πλάνου επικοινωνίας, όσο και για την εφαρμογή αυτού.
• Όταν απευθύνεστε στο ευρύ κοινό για την πρόοδο του ΣΒΑΚ σας, χρησιμοποιήστε την κατάλληλη ‘γλώσσα’ (πχ. αποφύγετε δύσκολους τεχνικούς όρους).